Do lektury Opisu
krainy Gog zachęca nas na pierwszych stronach wybitny tłumacz Adam
Pomorski, który w kilku słowach doskonale oddaje charakter książki. Demaskuje
Mariana Sworzenia jako pisarza, eseistę, ale również śląskiego działacza,
mieszkańca i eksburmistrza Mikołowa. Tę wyprawę do "krainy Gog" -
śladami Gogola, w głąb historii imperialnej Rosji, po terytorium dzisiejszej
Ukrainy (która majaczy do nas szarym, prawie niewidocznym "U" z
okładki) - opisuje więc Pomorski w kategoriach XIX-wiecznego, pozytywistycznego
podróżopisarstwa. Sworzeń - i jego literackie alter ego - to postać ciepła,
poszukująca braterstwa i porozumienia, a zarazem zupełnie niedzisiejsza, daleka
od figur turysty czy wędrowca. Przyświeca mu raczej wizja obywatela,
kolekcjonera i miłośnika, który wyrusza z nadzieją na uporządkowanie i
ulepszenie świata. Próba opisu teraźniejszości, nawiedzanej widmem wielkiego
literackiego prekursora (a zarazem bacznego obserwatora biedy i zacofania),
prowadzi więc do skonfrontowania się z kulawym duchem nowoczesnej Ukrainy.
Erudycja i pasja autora zostały zręcznie upchnięte w ten historyczny parowóz,
owocując wartką i wartościową opowieścią. Książka Sworzenia lokuje się gdzieś
między diariuszem z takimi poprzednikami jak Dziennik podróży do Tatrów Seweryna Goszczyńskiego, a solidnym,
współczesnym reportażem spod znaku Mariusza Wilka. Dziesięciodniowa podróż po
Ukrainie rozrosła się na dwa lata zapisków i literackich wędrówek w przeszłość,
w stronę Gogola jako pisarza i jako krytyka rzeczywistości, ale również w
przebogaty palimpsest cytatów z innych dzieł. "Chciałbym aby moja książka
była dobrym gestem wobec Ukrainy i Czytelników. Także wobec moich przyjaciół,
Ani i Pawła Targielów, którym ją dedykowałem" (s. 26) - zaprasza do
lektury Sworzeń. I chyba tak możemy czytać Opis
krainy Gog: jako dar porozumienia, próbę zbudowania mostu ponad
politycznymi podziałami, podług myśli, że wielka literatura potrafi łączyć
ludzi i zbliżać epoki, ale przede wszystkim: że zawsze mówi nam coś cennego o
rzeczywistości.
Marian Sworzeń, Opis krainy Gog. Latopis A.D. 2007, przedmowa Adam Pomorski, Biblioteka Więzi, Warszawa 2011, s. 256.